Αρχικά η Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών (Μ.Μ.Μ.Ο.) στεγάστηκε στο Νοσοκομείο Παίδων Αθηνών «Η Αγία Σοφία» και τη διεύθυνση της ανέλαβε ο παιδίατρος – αιματολόγος κύριος Στέλιος Γραφάκος.

Η έναρξη του προγράμματος των μεταμοσχεύσεων έγινε τον Μάïο του 1993 μετά από σωστή προετοιμασία και συντονισμένη ομαδική προσπάθεια από όλα τα μέλη της ιδρυτικής ομάδας,  στην οποία εκτός από τον επικεφαλής κύριο Γραφάκο συμμετείχαν η κυρία Κίτρα, η κυρία  Περιστέρη και ο κύριος Γουσέτης.

Η ιδρυτική ομάδα με αρωγό το Σύλλογο ‘’ΕΛΠΙΔΑ’’ και την κα Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη, η οποία αποτελεί την κινητήρια δύναμη και τη ψυχή του Συλλόγου, εργάσθηκε με ζήλο και κατάθεση ψυχής, συνεισφέροντας ο καθένας με τις γνώσεις του, την εμπειρία και την ιδιαίτερη προσωπική του προσπάθεια στη φάση δημιουργίας της Μονάδος, στη λειτουργία του εργαστηρίου της  και την ολοκλήρωση του προγράμματος των μεταμοσχεύσεων.

Η πρώτη αμιγώς παιδιατρική ΜΜΜΟ διέθετε 4 κλίνες, καθώς όμως τα παιδιά που χρειάζονταν μεταμόσχευση μυελού των οστών ήταν περισσότερα και χανόταν πολύτιμος χρόνος μέχρι να έρθει η σειρά τους, χρόνος που μπορούσε να σταθεί μοιραίος για τη ζωή τους, ο Σύλλογος φρόντισε να αυξήσει τον αριθμό των κλινών, που το 1995 έγιναν 8. Και πάλι όμως αυτό δεν ήταν αρκετό.

Το πρόβλημα λύθηκε οριστικά με τη δημιουργία της Ογκολογικής Μονάδας Παίδων, στις σύγχρονες εγκαταστάσεις της οποίας μεταστεγάστηκε η ΜΜΜΟ, που σήμερα διαθέτει 18 κλίνες, αριθμό ικανό για τη χωρίς καθυστέρηση νοσηλεία όσων παιδιών χρειάζονται μεταμόσχευση.

Η ΜΜΜΟ σήμερα λειτουργεί στον 3o όροφο της Ογκολογικής Μονάδας Παίδων μαζί με τα 3 Αιματολογικά – Ογκολογικά Τμήματα (ΤΑΟ – ΚΕΘ – ΟΤΑΚ),  δωρεά και πάλι του Συλλόγου «ΕΛΠΙΔΑ»,  και είναι η μοναδική Παιδιατρική Μονάδα Μεταμόσχευσης στη χώρα μας, αντιμετωπίζοντας αποκλειστικά παιδιά και εφήβους, ηλικίας  μέχρι και 18 ετών.

Από το 2016 διευθύντρια της ΜΜΜΟ είναι η παιδίατρος – αιματολόγος κυρία Βασιλική Κίτρα – Ρούσου.

Η Μονάδα λειτουργεί ως ανεξάρτητη Μονάδα με άδεια του Υπουργείου Υγείας από το 1993.

Το πρόγραμμα των μεταμοσχεύσεων της Μονάδος αφορά αυτόλογες και κυρίως αλλογενετικές μεταμοσχεύσεις με δότες ιστοσυμβατούς ή ασύμβατους συγγενείς ή εθελοντές μη συγγενείς ιστοσυμβατούς, από την Παγκόσμια Τράπεζα Δοτών Εθελοντών Δοτών. Τα αιμοποιητικά μοσχεύματα που χρησιμοποιούνται είναι κυρίως Μυελικά, αλλά και Αιματικά (αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα περιφερικού αίματος) καθώς και Ομφαλο-Πλακουντιακά.

Το φάσμα των μεταμοσχεύσεων έχει διευρυνθεί εντυπωσιακά με τη χρήση εναλλακτικών δοτών και μοσχευμάτων. Τα 2/3 περίπου των αλλογενών μεταμοσχεύσεων στη μονάδα μας πραγματοποιούνται από εθελοντές μη συγγενείς δότες.

Κάθε χρόνο πραγματοποιούνται 50-60 μεταμοσχεύσεις σε παιδιά και εφήβους με νεοπλασματικά και γενετικά αιματολογικά νοσήματα, απειλητικά για τη ζωή, με πολύ καλά αποτελέσματα εφάμιλλα της αλλοδαπής(Ευρώπη-Αμερική) και με ιδιαίτερα χαμηλή τοξικότητα.

Ως εκ τούτου πολλά παιδιά, Ελληνόπουλα  αλλά και από άλλες χώρες, Βαλκάνια, Αφρική, Μέση Ανατολή, με σοβαρά θανατηφόρα αιματολογικά νοσήματα αντιμετωπίζονται και θεραπεύονται επιτυχώς στη χώρα μας χωρίς να σπαταλιέται ελληνικό συνάλλαγμα, πολύτιμο στην οικονομική κρίση που διάγουμε… 

Σε σχέση με τον καθορισμό των όρων και των προϋποθέσεων που πρέπει να πληρούν οι Μονάδες Εφαρμογής Αρχέγονων Αιμοποιητικών Κυττάρων (αλλογενών και αυτόλογων) όσον αφορά τις εγκαταστάσεις, τον εξοπλισμό, την οργάνωση, το αναγκαίο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό καθώς και λοιπές απαραίτητες διαδικασίες (ΑΔΑ:ΩΠΦ7465ΦΥΟ-1Π3) που θέτει το άρθρο 3 της Υπουργικής απόφασης (ΦΕΚ 599/16-5-2002) και πρόσφατα το άρθρο 57 του ν. 3984/2011, ΦΕΚ Β’ 384/2019 αναφέρονται τα εξής:

1. Η Μονάδα Μεταμόσχευσης είναι εγκατεστημένη στο καινούριο κτήριο ‘’ΕΛΠΙΔΑ’’ όπως αναφέρθηκε ανωτέρω. Διαθέτει 11 μονόκλινα δωμάτια και 3 δίκλινα τα οποία λειτουργούν ως μονόκλινα, με συνολική δύναμη 14 κλινών. Όλα τα δωμάτια είναι αποστειρωμένα και διαθέτουν ειδικό σύστημα αερισμού-εξαερισμού υψηλής αποδοτικότητας με φίλτρα (HEPA9%).
2. Η Μονάδα διαθέτει εξωτερικό ιατρείο για την έξω-νοσοκομειακή παρακολούθηση των παιδιατρικών ασθενών μετά τη μεταμόσχευση και Μονάδα Βραχείας Νοσηλείας, δύναμης 4 κλινών, με δυνατότητα ενδοφλέβιας χορήγησης φαρμάκων και μετάγγιση παραγώγων αίματος καθώς και χορήγηση κυτταρικών θεραπειών.
3. Επίσης διαθέτει Τμήμα Αιμαφαίρεσης όπου υπάρχει η δυνατότητα πραγματοποίησης συλλογής Περιφερικών Αιμοποιητικών Κυττάρων (Αιματικών Μοσχευμάτων),

Τ-Λεμφοκυττάρων καθώς και Κοκκιοκυττάρων.

4. Διαθέτει πλήρως ανεπτυγμένο εργαστήριο όπου γίνεται επεξεργασία και επιλογή αιμοποιητικών μοσχευμάτων, θετική επιλογή CD34 αιμοποιητικών κυττάρων, CD19αβ αρνητική επιλογή αιμοποιητικών κυττάρων, καθώς κατάψυξη και κρυοσυντήρηση αυτών.
5. Στο εργαστήριο πραγματοποιείται με μοριακές τεχνικές παρακολούθηση της χιμαιρικής κατάστασης του μοσχεύματος      μετά τη μεταμόσχευση.    Για τον Μοριακό έλεγχο του Χιμαιρισμού των αιμοποιητικών μοσχευμάτων, το εργαστήριο έχει επιτύχει Διαπίστευση EFI (European Federation for Immunogenetics) Σημειωτέον, το εργαστήριο μας αποτελεί σημείο αναφοράς για τον ανωτέρω μοριακό έλεγχο των μοσχευμάτων για τις  Μονάδες Μεταμόσχευσης του Αττικού Νοσοκομείου, του Λαïκού και του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου του Ρίο.
6. Πραγματοποιεί σημαντικό ερευνητικό έργο με κυτταρικές καλλιέργειες, παραγωγή μεσεγχυματικών κυττάρων, IPS κυττάρων και ex-vivo expansion των κυττάρων.
7. Πρόσφατα με την απόκτηση της συσκευής Prodigy δωρεά της κας Βαρδινογιάννη στο εργαστήριό μας, υπάρχει η δυνατότητα παραγωγής κυτταρικών θεραπειών με πολλαπλές κλινικές εφαρμογές όπως κυτταρική ανοσοθεραπεία για τις ιογενείς λοιμώξεις των μεταμοσχευμένων ασθενών που ενίοτε είναι θανατηφόρες.

Επίσης το Prodigy δίνει τη δυνατότητα εφαρμογής γονιδιακής θεραπείας και νέων καινοτόμων κυτταρικών θεραπειών με CAR-T cells.

8. Η Μονάδα μας ως διαπιστευμένη με JACIE επιλέχθηκε για τη χορήγηση ειδικής κυτταρικής θεραπείας CAR-T cells σε παιδιά και εφήβους άμεσα τους επόμενους μήνες

Η Μονάδα είναι στελεχωμένη με λίαν έμπειρο και εκπαιδευμένο προσωπικό και διαθέτει:

1. Ιατρικό προσωπικό

• 1 Συντονιστή Διευθυντή Παιδίατρο-Αιματολόγο – Βασιλική Κίτρα-Ρούσσου
• 1 Διευθυντή ΕΣΥ Παιδίατρο – Αιματολόγο
• 2 Διευθυντές ΕΣΥ Αιματολόγους
• 4 Επιμελητές Β’ ΕΣΥ Αιματολόγους
• 1 Επικουρικό Ιατρό Αιματολόγο

           3 Βιολόγοι

Νοσηλευτικό προσωπικό

• 1 Προïσταμένη Τζαβάρα Χαραλαμπία
• 1 νοσηλεύτρια Συντονίστρια μεταμοσχεύσεων
• 23 Νοσηλεύτριες (20 ΤΕ, 2 ΠΕ) 2 Βοηθοί θαλάμου
• 1 Γραμματέας

1 Τραυματιοφορέας

3 εργαζόμενες στην καθαριότητα

Με την έναρξη του προγράμματος το 1993 πραγματοποιήθηκαν 6 μεταμοσχεύσεις τον πρώτο χρόνο και στη συνέχεια ο αριθμός των μεταμοσχεύσεων βαίνει συνεχώς αυξανόμενος κυρίως δε μετά το 2010 όπου αυξήθηκε και η δύναμη των κλινών της Μονάδος.

Από το 1993, στα 26 χρόνια λειτουργίας της Μονάδας έχουν πραγματοποιηθεί με επιτυχία 1000 μεταμοσχεύσεις, για την αντιμετώπιση ποικίλων, αιματολογικών, γενετικών και νεοπλασματικών νοσημάτων, χάρις στην ομαδική και αδιάκοπη προσπάθεια όλων, των ιατρών, των νοσηλευτών, των επαγγελματιών υγείας, του προσωπικού ψυχοκοινωνικής στήριξης και των ασθενών-παιδιών μας και των οικογενειών τους. Πολύτιμη, σημαντική και αδιάκοπη η οικονομική και ηθική υποστήριξη από το Σύλλογο ‘’ΕΛΠΙΔΑ’’ και την κα Βαρδινογιάννη.

Χρησιμοποιούνται όλα τα αιμοποιητικά μοσχεύματα, ( μυελός των οστών, περιφερικό αίμα, ομφάλιο αίμα).

Από τις 1000 μεταμοσχεύσεις οι 800 είναι αλλογενετικές σε παιδιά και εφήβους ηλικίας 0.1-20 έτη με διάμεση ηλικία τα 8 έτη.

Η 1^η αυτόλογη μεταμόσχευση πραγματοποιήθηκε τον Μάϊο του 1994 σε κορίτσι ηλικίας 7 ετών με Σάρκωμα Ewing και η 1^η αλλογενής τον Ιανουάριο του 1994 σε αγόρι ηλικίας 12 ετών με Οξεία Λεμφοβλαστική Λευχαιμία με δότη τον ιστοσυμβατό αδελφό του.

Σε παιδιά με γενετικά νοσήματα έχουν γίνει 350 αλλογενείς μεταμοσχεύσεις για την αντιμετώπιση αιμοσφαιρινοπαθειών,  ανοσοανεπαρκειών, μυελοδυσπλαστικών και μεταβολικών νοσημάτων.

Το 69% των μοσχευμάτων ήταν κυρίως μυελικά μοσχεύματα, το 24% αιματικά και το 7% ομφαλοπλακουντιακά. Το 54% των δοτών ήταν ιστοσυμβατά αδέλφια, το 39% μη συγγενείς εθελοντές δότες και το 7% απλοταυτόσημοι συγγενείς. Οι αυτόλογες μεταμοσχεύσεις αφορούσαν παιδιά κυρίως με νευροβλάστωμα 4^ου σταδίου, όγκους εγκεφάλου και λεμφώματα.

Οι μυελικές κακοήθειες αφορούσαν κυρίως την οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία, την οξεία μυελογενή, μυελοδυσπλαστικά σύνδρομα και λεμφώματα

Η πενταετής επιβίωση χωρίς νόσο, για το σύνολο των ασθενών μας ανέρχεται περίπου στο 70%. Πιο συγκεκριμένα, για τους ασθενείς με Οξεία Λευχαιμία είναι 65%, για τα Λεμφώματα 75%, για το Νευροβλάστωμα 40%,

Από τα γενετικά νοσήματα, η Μεσογειακή Αναιμία αποτελεί σημαντικό πρόβλημα για τη χώρα μας, η δε θεραπεία εκλογής με πλήρη διόρθωση της νόσου είναι η μεταμόσχευση μυελού των οστών. Η συνολική επιβίωση αυτών των ασθενών μετά τη μεταμόσχευση ανέρχεται στο 97%.  Στα παιδιά με Πρωτοπαθείς ανοσοανεπάρκειες η συνολική επιβίωση ξεπερνά το 75%.

Εντυπωσιακά είναι τα αποτελέσματά στα 16 παιδιά με αναιμία Fanconi, που υποβλήθηκαν σε μεταμόσχευση μυελού των οστών, με τη συνολική επιβίωση  άνω του 86%.

Στους ασθενείς με Απλαστική Αναιμία η συνολική επιβίωση  μετά τη μεταμόσχευση ανέρχεται στο 93%.

Η Μονάδα μας είναι μέλος του ΕΒΜΤ( Εuropean Bone Marrow Transplantation) με κωδικό αριθμό CIC 752 και τον Απρίλιο του 2018 απέκτησε επιτυχώς τη Διαπίστευση ποιότητας JACIE (Joint Accreditation Committee ISCT-Europe & EBMT),

Σημειωτέον, η διαπίστευση  JACIE θα αποτελέσει απαραίτητη προϋπόθεση διεθνώς για την παραχώρηση άδειας λειτουργίας των Μεταμοσχευτικών Μονάδων, διότι  μόνο οι πιστοποιημένες μονάδες  θα μπορούν να δέχονται μοσχεύματα από Διεθνείς Τράπεζες εθελοντών δοτών για ασθενείς  που δεν διαθέτουν συμβατό συγγενή δότη. Τα 2/3 περίπου των αλλογενών μεταμοσχεύσεων στη μονάδα μας πραγματοποιούνται από εθελοντές μη συγγενείς δότες

Η ανωτέρω διαπίστευση, θα καταστήσει  τη Μονάδα μας αναγνωρίσιμη διεθνώς και συγχρόνως εξασφαλίζει υψηλά επίπεδα ποιότητας και ασφάλειας τόσο για τους ασθενείς όσο για τους δότες και τα μοσχεύματα. Επιπλέον διασφαλίζει τη διακίνηση μοσχευμάτων μεταξύ αντίστοιχων μονάδων του εξωτερικού αφού αποτελεί έναν ασφαλή τρόπο να πιστοποιεί ο όποιος τρίτος ότι τα μοσχεύματα συλλέγονται, επεξεργάζονται, διατηρούνται και χρησιμοποιούνται με τα υψηλότερα διεθνή πρότυπα παγκοσμίως. Η οικονομική κάλυψη για την απόκτηση της διαπίστευσης JACIE ήταν προσφορά του Συλλόγου ‘’ΕΛΠΙΔΑ’’.

Το πρόγραμμα των μεταμοσχεύσεων στη Μονάδα μας, με τη διεύρυνση του φάσματος των εναλλακτικών δοτών και μοσχευμάτων συνεχίζεται επιτυχώς και εφαρμόζεται σε μεγάλο αριθμό ασθενών με ποικίλα νοσήματα με στόχο την πλήρη ίαση του παιδιού με απειλητικό για τη ζωή του αιματολογικό νόσημα, νεοπλασματικό ή γενετικό.

Ογκολογική Μονάδα Παίδων – Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη – «ΕΛΠΙΔΑ»
ΜΟΝΑΔΑ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗΣ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΙΔΩΝ η «ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ»